Оралиқ назорат саволлари
(3-семестр)
- Нерв система. Умумий тавсифи. Тараққиёт маънбаи. Классификацияси. Периферик нерв системаси. Нерв, тузилиши ва регенерацияси. Орқа мия нерв тугуни, уларнинг морфо-функционал тавсифи.
- Орқа мия. Морфо-функционал тавсифи. Тараққиёти. Оқ ва кул ранг моддаларнинг тузилиши. Нерв ҳужайраларининг тури. Сезувчи нерв тугуни ва орқа миянинг ҳаракатлантирувчи йўллари рефлектор ёйларига намуна сифатида.
- Мия ўзаги. Тараққиёт маънбаи. Оқ ва кул ранг моддалар. Кўтарилувчи йўллар шаклланишининг принциплари. Узунчоқ мия. Ядролари. Ретикуляр формация: тузилиши, функцияси.
- Бош мия. Бош мия ярим шарларининг умумий морфо-функционал характеристикасиси. Эмбриогенез. Бош мия ярим шарлар пўстлоғининг нейронлар таркиби. Колонкалар ҳақида тушунча. Миелоархитектоника. Пўстлоқнинг ёшга кўра ўзгариши.
- Мияча. Тузилиши. Функционал характеристикаси. Мияча пўстлоғининг нейронлар ва глиоцитлар таркиби. Нйроналараро боғлар.
- Автоном (вегетатив) нерв тизими. Умумий морфо-функционал характеристикаси. Марказий автоном нерв системаси экстра- ва интрамурал ганглийлар ва ядроларининг тузилиши.
- Анализаторларнинг умумий тавсифи, бирламчи (нейросенсор) ва иккиламчи (эпителиосенсор) ҳужайралар. Сезги аъзолари: умумий морфофункционал тавсифи, таснифи. Кўз: тараққиёти, тузилиши, фоторецептор тизим.
- Кўз олмасининг қаватлари: фиброз, томирли, тўр пардалар ва уларнинг хосилалари.Кўзнинг диоптрик, аккомадацион ва фоторецептор аппаратлари. Тўр парда, унинг нейронлари ва глиоцитлари, регенерацияси. Кўриш гистофизиологияси. Қовоқлар ва ёш безлари. Кўз аппаратларининг ёшга қараб ўзгариши.
- Ҳид билиш аъзоси: тузилиши, тараққиёти, цитофизиологияси.
- Сенсоэпителиал ёки иккиламчи сезувчи ҳужайраларининг гистофизиологик характеристикаси. Таъм билиш аъзоси. Тараққиёти, тузилиши, функцияси. Иннервацияси.
- Қулоқ, мувозанат-эшитув тизими. Ташқи ва ўрта қулоқ, тузилиши, вазифаси. Ички қулоқ: суякли ва пардали лабиринтлар. Пардали лабиринтнинг чиғаноқ қисми, эшитув аъзосининг тузилиши, тукли (рецептор) ва таянч ҳужайралар. Эшитув гистофизиологияси.
- Мувозанат аъзоси. Тараққиёти. Тузилиши ва функцияси. Лабиринтнинг вестибуляр қисми: эшитув доғлари ва эшитув қирралари, уларнинг ҳужайра турлари ва гистофизиологияси, ёшга кўра ўзгаришлари.
- Эндокрин безлар: морфофункционал тавсифи, таснифи. Гипоталамус: ядролари, уларнинг хужайра таркиби ва гипофиз билан алоқаси.
- Гипофиз,тараққиёти,таркибий қисмлари. Аденогипофиз, хужайравий таркиби, гормонлари, вазифалари. Гипоталамо-аденогипофизар алоқа ва унда портал қон айланишининг аҳамияти. Нейрогипофиз,тузилиши, гипоталамус билан алоқаси.
- Эпифиз, тузилиши, гормонлари, функционал аҳамияти.
- Қалқонсимон без, тараққиёти, тузилиши, гормонлари, вазифалари.
- Қалқонсимон без олди бези. Тараққиёти, тузилиши, гормонлари, вазифалари
- Буйрак усти бези, тараққиёти, умумий тузилиши. Пўстлоқ қисми зоналари, хужайралари ва уларнинг гормонлари.
- Диффуз эндокрин ҳужайралар ва АПУД система. Локализацияси. Эндокрин аъзоларнинг ёшга кўра ўзгаришлари. Гормон ишлаб чиқарувчи ҳужайраларнинг морфофункционал харакетеристикаси. Аъзолар фаолиятини
- Қон томирларининг тараққиёти, умумий тавсифи, турлари, улар тузилишининг гемодинамикага боғлиқлиги.
- Артериялар, турлари, тузилиши.
- Гемомикроциркулятор тармоқлар: гемокапиллярлар, артериолалар, венулалар, артериоло-венуляр анастомозлар, тузилиши, фаолияти.
- Веналар, турлари, тузилиши. Томирларнинг турли аъзолардаги хусусиятлари. Томирларнинг ёшга кўра ўзгаришлари.
- Лимфа томирлари, турлари, тузилиши.
- Юрак тараққиёти, умумий тавсифи, деворлари. Эндокард, тўқима таркиби, юрак клапанлари. Миокард: типик ва атипик мушаклари, қўзғалиш ҳосил қилувчи ва уни ўтказувчи тузилмалари. Эпикард ва перикард тузилиши. Юрак деворининг қон билан таъминланиши, инннервацияси регенерацияси ва ёшга кўра ўзгаришлари.
- Иммун тизими ва лимфоид аъзоларнинг умумий тавсифи. Марказий аъзолар: суяк кўмиги, тараққиёти, тузилиши. Қизил суяк кўмигининг гемопоэз ва В-лимфоцитопоэзда тутган ўрни, ёшга кўра ўзгаришлари.
- Айрисимон без (тимус) тараққиёти, тузилиши ва иммун жараёндаги аҳамияти. Тимуснинг пўстлоқ ва мағиз моддаларини ўзига хос хусусиятлари, Т-лимфоцитопоэз, гемато-тимик тўсиқнинг тузилиши ва аҳамияти. Тимуснинг акцидентал ва ёшга кўра инволюцияси.
- Периферик аъзолар, уларнинг гемопоэз ва иммуногенездаги роли. Талоқ, тараққиёти, тузилиши. Оқ ва қизил пулпалар. Т- ва В-зоналарининг хусусиятлари. Талоқнинг қон билан таъминланиши.
- Лимфа тугунлари, тараққиёти, тузилиши: пўстлоқ ва мағиз моддалари, синуслар, Т- ва В-зоналарининг хусусиятлари. Тугунда лимфа айланиши. Лимфа тугунларининг иммунитетдаги роли ва ёшга кўра ўзгаришлари.
- Шиллиқ парда билан ассоциирланган лимфоид тўқима. Иммунологик реакцияларнинг морфологик асослари: иммункомпетент ҳужайраларнинг ўзаро муносабатлари.
- Макрофаг ва семиз ҳужайраларнинг иммун реакциялардаги роли, рецепторларининг характеристикаси. Ҳужайралар коперацияси. Медиаторлар ҳақида тушунча.
- Ҳазм системасининг умумий морфо-функционал тавсифи. Ҳазм найи деворнинг тузилиши: шиллиқ, шиллиқ ости, мушак, сероз ва адвентициал қаватлари, уларнинг тўқима таркиби. Ҳазм найи турли қисмлари шиллиқ қаватининг хусусиятлари.
- Оғиз бўшлиги ва унинг ҳосилалари, тараққиёти, умумий тавсифи. Лаблар, лунжлар, қаттиқ ва юмшоқ танглайлар, милклар ва тилча. Уларнинг тузилиши ва вазифалари.
- Тишлар: тараққиёти, тузилиши ва алмашинуви. Тил: тузилиши, вазифалари.
- Муртаклар, уларни тузилиши ва тараққиёти, иммун жараёнларда тутган ўрни.
- Ютқин, қизилўнгач: тараққиёти, деворининг тузилиши ва вазифалари.
- Меъда, тараққиёти, умумий тавсифи ва деворининг тузилиш принципи. Меъданинг турли бўлимларида шиллиқ қаватнинг тузилиш хусусиятлари. Меъданинг фундал (хусусий), кардиал ва пилорик безлари, уларинг тузилиши, ҳужайравий таркиби, секретор хужайраларнинг тузилиши ва гистофизиологияси.
- Ингичка ичак, тараққиёти, тавсифи, деворининг турли қисмларда ўзига хос тузилиши, «крипта-ворсинка» тизими.
- Пейер пилакчалари. уларнинг тузилиши ва иммун жараёнлардаги роли. Ичакда сўрилиш жараёнинйнг гистофизиологияси.
- Йўғон ичак, умумий тавсифи, деворининг тузилиши. вазифалари. Чувалчангсимон ўсимта, унинг тузилиши ва аҳамияти.
- Тўғри ичак. Меъда-ичаклар найининг эндокрин ҳужайралари, уларнинг жойлашуви, турлари, тузилиши ва вазифаси. Ичакларда ёшга кўра бўладиган ўзгаришлар.
- Ҳазм найи билан ассоциирланган аъзолар. Сўлак безлари. Меьда ости бези: тараққиёти, умумий тавсифи. Эндокрин ва экзокрин қисмларининг тузилиши. Ацинар ҳужайралари ва чиқарув найларининг гистофизиологияси. Эндокрин қисми: ҳужайра турлари, уларнинг цитофизиологик хусусиятлари, ацинонисуляр ҳужайралар. Меъда ости безининг ёшга кўра ўзгаришлари.
- Жигар: тараққиёти, умумий тавсифи. Классик жигар бўлакчасининг тузилиши. Портал бўлакча ва жигар ацинуси ҳақида тушунча. Жигар пластинкалари. Гепатоцитлар, уларнинг тузилиши, гистофизиологияси. Синусоид гемокапиллярлар: тузилиши, хужайралари, ўзига хос хусусиятлари. Жигарда қон айланиши.
- Ўт қопи. Ўт каналчалари, ўт йўллари ва ўт қопи: тузилиши, функционал ахамияти. Жигар ва ўт йўлларининг ёшга кўра ўзгаришлари.
- Респиратор тизим: морфофункционал тавсифи, тараққиёти. Ҳаво ўтказувчи йўллар: бурун бўшлиғи, ҳиқилдоқ, трахея ва бронхлар. Уларнинг тузилиши ва вазифалари.
- Ўпкалар. Ўпка ичидаги бронхларнинг ўзига хос хусусиятлари. Ўпканинг респиратор бўлими: ўпка ацинуслари. Алвеолалар деворининг тузилиши: пневмоцитлар турлари, сурфактант, аэро-гематик тўсиқ, алвеоляр макрофаглар ва уларнинг аҳамияти. Ўпканинг ёшга кўра ўзгаришлари.
- Тери: морфофункционал тавсифи, тараққиёти. Эпидермис, тузилиши, асосий қаватлари ва мугузланиш жараёнининг кечиши. Дерманинг сўрғичли ва тўрсимон қаватлари, уларнинг тузилиши ва аҳамияти. Тери ости тўқимаси. Сезувчи рецепторлар. Тери ҳосилалари: тери безлари, сочлар ва тирноқлар. Уларнинг тузилиши, ўсиши, ёшга кўра ўзгаришлари.
- Сийдик айирув тизими аъзоларининг умумий морфофункционал тавсифи. Буйраклар: тараққиёт босқичлари, пўстлоқ ва мағиз моддалари. Нефрон – буйракнинг структур ва функционал бирлиги. Нефрон турлари ва қисмлари.Йиғув найлари,тузилиши ва аҳамияти. Буйракда қон айланиши.Сийдик ҳосил бўлиш жараёнининг гистофизиологияси: фильтрация, реабсорбция, секреция. Буйракнинг эндокрин фаолияти: юкстагломеруляр комплекс ҳужайралари ва интерстициал ҳужайралар, уларнинг тузилиши ва вазифалари.
- Сийдик айирув йўллари: буйрак косачалари ва жомчалари, сийдик найи, сийдик қопи, уларнинг тузилиши ва аҳамияти. Сийдик чиқариш каналининг эркакларда ва аёлларда ўзига хос тузилиши. Сийдик айирув тизими аъзоларининг ёшга кўра ўзгаришлари.
- Жинсий тизим: умумий морфофункционал тавсифи тавсифи, тараққиёти. Тараққиётининг индифферент, эркак ва аёл жинси учун хос ихтисослашган босқичлари.
- Эркаклар жинсий аъзоларининг тараққиёти ва умумий тавсифи. Уруғдонлар, уларнинг генератив ва эндокрин фаолияти. Эгри-бугри уруғ каналчалари деворининг тузилиши, сперматоген ҳужайралар ва сустентоцитлар (Сертоли ҳужайралари).
- Сперматогенез: асосий босқичлари ва гормонал бошқарилиши.Гематотестикуляр тўсиқ тузилиши ва аҳамияти. Интерстициал гландулоцитлар (Лейдиг ҳужайралари), тузилиши, вазифалари ва гормонал бошқарилиши.
- Уруғдон тузилиши ва фаолиятининг ёшга қараб ўзгариши. Уруғ олиб чиқувчи йўллар. Уруғдон ортиғи. Уруғ чиқарувчи йўл. Гемато- тестикуляр тўсиқ ҳақида тушунча. Уруғдоннинг эндокрин фаолияти.
- Простата бези тараққиёти, тузилиши, вазифалари ва ёшга қараб ўзгаришлари. Уруғ пуфакчалари ва булбо-уретрал безлар. Жинсий олат, тузилиши.
- Аёллар жинсий аъзоларининг умумий тавсифи, тараққиётининг ўзига хос хусусиятлари. Тухумдонлар, пўстлоқ ва мағиз моддаларининг тузилиши, генератив ва эндокрин фаолияти. Турли етилиш босқичида бўлган фолликулларнинг тузилиши. Овуляция ва сариқ тана ривожланиши.
- Менструал ва ҳомиладорлик сариқ таналари.
- Овогенез: асосий босқичлари ва хусусиятлари.Овариал цикл ва унинг гормонал бошқарилиши. Атретик фолликуллар, тухумдоннинг ёшга қараб ўзгариши.
- Бачадон найлари: тузилиши ва фаолияти.
- Бачадон деворининг тузилиши. Ҳайз циклининг турли фазаларида эндометрий тузилишининг хусусиятлари. Менструал-овариал циклнинг гормонал бошқарилиши. Бачадоннинг ёшга кўра ўзгаришлари.
- Қин, тузилиши, жинсий цикл фазаларини аниқлашда қин суртмаларидан фойдаланиш.
- Сут безлари, тараққиёти, умумий тавсифи. Лактация қилувчи ва лактация қилмайдиган сут безларининг тузилиши. Сут безлари фаолиятининг бошқарилиши, сут безларининг ёшга кўра ўзгаришлари.
- Одам ҳаётининг даврлари. Онтогенезнинг пренатал ва постнатал босқичлари ҳақида тушунча.
- Сперматогенез ва овогенез. Уларнинг солиштирма характеристикаси.
- Уруғлани, майдаланиш одам бластуласининг тузилиши.
- Эмбриогенез босқичлари. Гаструляция жараёнининг аҳамияти. Пушт тараққиётининг 2-, 3- ҳафталарида, ўқ аъзоларининг дифференциаланиши. Мезенхима.
- Ҳомила фарақларининг ҳосил бўлиши ва уларнинг дифференциаланиши.
- Гисто- и органогенез ҳақида тушунча.
- Она – ҳомила системаси. Имплантация. Одам йўлдоши, унинг тараққиёти, тузилиши, функцияси. Сут эмизувчилар йўлдошининг турлари.
- Тараққиёт жараёнининг таркибий компонентлари. Эмбрионал индукция эмбриогенезнинг асосий бошқарув механизмларидан бири.
- Эмбриогенезнинг қалтис даврлари ҳақида тушунча. Экзо- ва эндоген факторларнинг тараққиётга таъсири.
- Постнатал онтогенезда аъзоларнинг ўзгаришлари. Қон томирларнинг ёшга кўра ўзига ҳослиги.